Fikkersdries

Het grootste paviljoen in Gelderland

Een duurzaam drinkwaterproductiestation geïntegreerd in het landschap

Het nieuwe drinkwaterproductiestation van Vitens is een elegant en ingetogen architectonisch ontwerp, zorgvuldig geïntegreerd in het landschap aan de zuidkant van het Veluwe-massief bij Driel. Het project is tot stand gekomen door een hechte en integrale samenwerking binnen de IA Groep, waarbij ingenieurs, ontwerpers en (landschaps)architect gezamenlijk een oplossing hebben ontwikkeld die duurzaamheid, functionaliteit en ruimtelijke kwaliteit combineert.

Onder Vitens motto “Elke druppel duurzaam” is het project een versnellingsinitiatief om te voldoen aan de groeiende vraag naar drinkwater. Het gebouw herbergt technische innovatie van de IA groep met architectonische subtiliteit, ontworpen door architect Menno Lam en landschapsarchitect Bart Jansen. Dit in nauwe samenwerking met team Factor architecten & IA Groep ingenieurs, die zowel het ondergrondse leidingnetwerk als de infrastructuur voor leidingen, filters en de drinkwaterdistributie in het gebouw hebben gerealiseerd, evenals de E&W-installaties en constructies. In samenwerking met Vitens en aannemerscombinatie Zuiver werd het ontwerp voor de leidingen, pompen, filters en de gebouwde omgeving verder uitgewerkt.

Geschiedenis en locatie

Het Fikkersdries drinkwaterstation, gelegen in Driel aan de Rijn, heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot 1960. Wat ooit door handpompen geleverd dorpswater was, is inmiddels uitgegroeid tot het grootste drinkwaterproductiebedrijf van Gelderland, met een terrein van ongeveer 80 hectare.

De locatie heeft een bijzonder historisch en landschappelijk karakter. Het terrein herbergt een bosgebied dat in 1967 werd aangeplant als "bruidsschat", een lokale traditie. Tegelijkertijd heeft het gebied een zwaar beladen verleden door de gevechten tijdens de Tweede Wereldoorlog, wat heeft geleid tot de aanwezigheid van mogelijk onontplofte explosieven.

Ontwerpuitdagingen

De complexiteit van het project is aanzienlijk. Het ondergrondse leidingnetwerk is door verschillende uitbreidingen in de loop der jaren een wirwar geworden. De bodemgesteldheid vroeg grondig onderzoek, mede vanwege de hevige gevechten tijdens de oorlog. Bovendien moet de drinkwaterproductie van het bestaande station tijdens de bouw zonder onderbreking doorgaan.

Een ander aandachtspunt was de onbekende kwaliteit van het ruwe water bij de uitbreiding, wat aanvullende zuiveringsprocessen en mogelijk extra gebouwen met zich meebracht. Deze uitdagingen vroegen om een flexibele en schaalbare ontwerpoplossing, waarin technische eisen hand in hand gaan met de landschappelijke integratie.

Architectonisch Ontwerp en Landschappelijke Integratie

Het basisvolume is zodanig gestructureerd en gerangschikt dat een langgerekt, architectonisch paviljoenachtig gebouw ontstaat, waarin functionaliteit en transparantie centraal staan; door het programma op te delen in secties en te verbinden met zogenaamde koppelzones, is een slank, licht en luchtig architectonisch geheel gecreëerd, overdekt door een groot, overstekend dak. De transparante gevels brengen daglicht diep het gebouw binnen en geven een inkijk in de werking van de installaties. Het biedt medewerkers daarmee ook een lichte werkomgeving, waarin daglicht en zicht op de seizoenen bijdragen aan hun welzijn en inspiratie. Met deze architectonische visie en opzet onderscheidt het gebouw zich van vergelijkbare industriële gebouwen die volgens een meer traditionele lijn worden vormgegeven. Het benadrukt de toewijding van Vitens aan de omgeving, de natuur en aan een toekomstgerichte en duurzame werkomgeving.
Voor een subtiele landschappelijke inpassing zijn het filtergebouw met de pompenruimte, bewust gescheiden van het bassin. Waardoor de boerenhoeve Fikkersdries zichtbaar wordt vanaf de provinciale weg. Bovendien is de grond van de uitgravingen voor de kelders gebruikt om het gebouw deels in te bedden, waardoor het paviljoen op natuurlijke wijze opgaat in en verweeft met het landschap. De integrale benadering versterkt en respecteert het historische karakter en de ecologische aspecten van de locatie.

Met dit ontwerp onderscheidt het gebouw zich van andere industriële gebouwen die vaak meer traditionele benaderingen volgen. Het benadrukt Vitens' betrokkenheid bij de omgeving, natuur en het creëren van een duurzame werkomgeving. Tegelijkertijd maakt het ontwerp de technische processen toegankelijk en zichtbaar voor bezoekers en medewerkers.

Materialen: Duurzaam en Circulair

Het gebouw is ontworpen met het principe “less is more” in gedachten. Beton, noodzakelijk voor de waterzuiveringsprocessen, wordt alleen gebruikt waar functioneel vereist. Dit doorbreekt de pragmatische en traditionele benaderingen van dergelijke gebouwen. De overige constructie is opgebouwd uit circulaire materialen zoals staal, glas en hout. Het stalen skelet is volledig demontabel, evenals de gevelsystemen en het dak.

De thermische massa van het beton en de constante waterstroom zorgen voor een stabiele temperatuur, waardoor isolatie overbodig is. Niet isoleren betekend een aanzienlijke materiaal besparing. Overstekende dakranden bieden bescherming tegen de zomerse zon, terwijl de winterzon vrij spel krijgt. Dit draagt bij aan het energiezuinige ontwerp. Het grote dak genereert bovendien zonne-energie, waarmee ongeveer 240 huishoudens van energie worden voorzien.

Innovatief en Toekomstbestendig

Met het nieuwe drinkwaterpaviljoen zet Vitens samen met de IA groep een belangrijke stap richting een innovatieve en duurzame drinkwatervoorziening, waarbij het erfgoed van de locatie behouden blijft en versterkt wordt. De samenwerking tussen technische en architectonische disciplines toont de kracht van een integrale ontwerpbenadering, met als resultaat een functioneel, esthetisch en toekomstbestendig geheel.